Niewielkie miasto, leżące nad rzeką Kamionką i jeziorem Mochel na Pojezierzu Krajeńskim, zamieszkuje obecnie dwa tysiące ludzi. Pierwotnie znajdowała się tu wieś Wawrzyszkowo, którą na początku XII wieku włączono do Wielkopolski. W 1359 r. arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki ulokował miasto Kamień na prawie magdeburskim. W tymże czasie wzniesiono zamek obronny i mury miejskie. Co ciekawe, żeby ograniczyć koszty ich budowy zarządzono, by każdy chłop przybywający do miasta przynosił jeden duży kamień. Podczas wojen z Krzyżakami miasto kilkakrotnie niszczono i plądrowano. Początkowo miejscowość miała być twierdzą na pograniczu polsko-krzyżackim, po II pokoju toruńskim stała się centrum gospodarczym dla rolniczego regionu. Kamień był w tym czasie ośrodkiem klucza kamieńskiego posiadłości arcybiskupstwa gnieźnieńskiego na Krajnie. W 1512 r. miejscową parafię podniesiono do rangi archidiakonatu, a w 1651 r. kościół stał się kolegiatą. Miejscowość, korzystając z licznych przywilejów nadanych jej przez arcybiskupów, stała się jedną z ważniejszych na Krajnie. W 1772 r. arcybiskupi gnieźnieńscy utracili prawo własności do Kamienia na rzecz Prus, a likwidacja w 1822 r. archidiakonatu przyczyniła się do jego upadku.
Położone na wzgórzu miasto zachowało do naszych czasów średniowieczny układ przestrzenny o zarysie wydłużonego prostokąta z rynkiem pośrodku. W jego wschodniej części znajduje się barokowo-renesansowy kościół pokolegiacki świętych Piotra i Pawła. Świątynię wzniesiono po 1581 r., zastąpiła ona poprzednią drewnianą, a w latach 1720-1722 znacznie ją rozbudowano i powiększono z fundacji arcybiskupa Stanisława Szembeka, w 1865 r. dodano transept. Architektonicznie jest to jednonawowa budowla z kwadratową wieżą od zachodu i pokrytym polichromią sklepieniem, wyposażona w stylu barokowym ; z zewnątrz prezbiterium zachował się renesansowy ryt naścienny z przedstawieniem św. Krzysztofa. Po drugiej stronie miejscowości znajdował się ongiś dwór biskupi, zniszczony w 1945 r. Ponadto warto zwrócić uwagę na XIX-wieczną zabudowę miasta i XIV-wieczne mury miejskie, zachowane od strony stadionu miejskiego.
Dodaj komentarz