Najmniejsze miasto powiatowe regionu, liczy ponad sześć tysięcy mieszkańców. W 1142 r. księżna Salomea, wdowa po Bolesławie III Krzywoustym, nadała wieś klasztorowi benedyktyńskiemu w Mogilnie. W 1252 r. należąca podówczas do kapituły płockiej miejscowość uzyskała zgodę na lokację miasta na prawie magdeburskim, wydaną przez Kazimierza Kujawskiego, co nastąpiło dopiero w 1298 r. z nadania Władysława Łokietka. Położone na wzniesieniu miasto przeżywało swój złoty wiek w XVI stuleciu, gdy było siedzibą starostwa grodowego i powiatu sądowego, a także – od 1515 r. – miejscem odbywania sejmików dla obu województw kujawskich. W 1657 r. Szwedzi zburzyli zamek, a miasto spalili, co było przyczyną jego upadku. W 1663 r. urząd starosty radziejowskiego otrzymał w uznaniu zasług dla ojczyzny wojewoda ruski Stefan Czarnecki. Do Radziejowa w 1720 r. sprowadzono pijarów, którzy założyli swoje pierwsze w Polsce kolegium. Po II rozbiorze miasto włączono do Prus, by po krótkim okresie przynależności do Księstwa Warszawskiego trafiło w ręce Rosjan. Przygraniczne położenie było przyczyną jego całkowitego upadku, w wyniku czego utraciło w 1871 r. prawa miejskie, przywrócone jednak w 1919 r. W 1956 r. powstał na nowo powiat radziejowski, który z przerwą w latach 1975-1998 istnieje po dziś dzień.
W mieście ocalało kilka zabytków. Pierwszym jest ufundowany w 1331 r. przez biskupa krakowskiego Jana Grota, pierwotnie gotycki, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W XVIII wieku parafię przejęli pijarzy, którzy wznieśli obok zabudowania klasztorne. Świątynię kilkakrotnie odbudowywano po zniszczeniach wojennych i pożarach, w tym w XIX wieku nadając jej cechy neogotyckie. Na początku XX wieku kościół rozbudowano i poddano regotyzacji. Wnętrze posiada wystrój głównie neogotycki, z licznymi elementami z innych epok, od XVI do XIX wieku. Obok budowli stoi dzwonnica z XVIII-wiecznymi dzwonami. Kolejnym zabytkiem jest zespół klasztorny franciszkanów. Zakonników sprowadzono do miasta w roku jego lokacji. Król Władysław Łokietek ufundował tu w latach 1330-1331 kościół i klasztor. Całość kilkakrotnie niszczyły pożary, w wyniku czego po 1657 r. przebudowano i powiększono kościół, a w 1748 r. wzniesiono murowane zabudowania klasztorne. W 1937 r. zespół objęli ponownie bracia franciszkanie. Gotycki, z późniejszymi przekształceniami, dwunawowy kościół Krzyża Świętego malowniczo umieszczono na stoku wzgórza. Wnętrze przykryto w 1930 r. sklepieniami kryształowymi. XVIII-wieczny wystrój uzupełniają elementy wcześniejsze i późniejsze. Dodatkowo w mieście możemy zobaczyć stojący przy rynku budynek dawnego ratusza z lat 1822-1826. Na północ od centrum znajdują się pozostałości neolitycznej osady sprzed 5000-3700 lat, zaś na wschód odkryto pozostałości osady wczesnośredniowiecznej z VI-VII wieku naszej ery.
Dodaj komentarz