Wsi spokojna, wsi wesoła

W zgodzie z tradycją

Kłóbka

Stare chałupy, stodoły, kuźnia, garncarnia, wiatrak „koźlak”, karczma, remiza, szkoła… XIX-wieczna wieś odtworzona w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce przypomina widok z obrazka ludowego artysty. Wyrabianie masła w „kierzankach”, kaszy w „stępach”, tłoczenie oleju, młócenie cepami czy pranie w baliach sprawiają, że obraz ożywa. Skansen warto odwiedzić podczas spotkań z cyklu „Z życia dawnej wsi”. Warsztaty tętnią pracą rzemieślników, a kobiety dbają o domowe gospodarstwo. W parku nad rzeczką Lubieńką znajduje się dwór rodu Orpiszewskich z poł. XIX w. Jego wnętrza w pełni oddają klimat siedziby ziemiańskiej.

Dolina Dolnej Wisły

Otwarte przestrzenie sięgające wałów wiślanych, przydrożne aleje owocowych drzew, sady i przydomowe ogrody. Dolina Dolnej Wisły to niezwykle uroczy zakątek regionu – urzekający pejzażami, tradycją i ukrytymi po wsiach zabytkami. Naturalny krajobraz doliny Wisły – jednej z nielicznych dzikich rzek Europy, obejmuje troskliwą ochroną Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego. Na urodzajnych i gościnnych ziemiach Doliny Dolnej Wisły nie brakuje ludzi, którzy znają wartość swego dziedzictwa – kształtowanego przez Prusów, Polaków, Niemców, ludność pochodzącą ze Szwajcarii i osadników olęderskich, którzy nie mieli sobie równych w uprawie roli, hodowli zwierząt i sadownictwie. W poszanowaniu dawnej tradycji w Chrystkowie utworzono sad ze starymi odmianami drzew owocowych. W tutejszej drewnianej chacie menonickiej z 1770 r. historię tego miejsca przybliża ostatni menonita. W Grucznie, wokół starego młyna otoczonego pagórkami, na których na co dzień wypasa się regionalne owce – wrzosówki, w sierpniu odbywa się Festiwal Smaku, przyciągający smakoszy z całej Polski. We wrześniu warto wybrać się do Strzelec Dolnych na Święto Śliwki, by posmakować tradycyjnych powideł i przyjrzeć się procesowi ich smażenia – w wielkich kuprowych kotłach z drewnianymi mieszadłami, nad ogniem podsycanym drewnem liściastym. W Topolnie na koneserów smaku czeka rodzinna Winnica przy Talerzyku, w której powstają wina z dojrzewających na nadwiślańskich wzgórzach winogron.

Brunatny skarb, łapacze snów i rytualny kanibalizm

Wsie tematyczne

Wioska Górnicza w Pile-Młynie powstała tuż po tym, jak pod nogami miejscowej ludności zaczęła zapadać się ziemia. Najstarsi mieszkańcy przywołali z pamięci starą kopalnię, a młodzi uwierzyli, że choć próżno już szukać wydobywanego tu na przełomie XIX i XX w. węgla brunatnego – przypadkiem odkryli prawdziwy skarb. Niezwykłą historię tego miejsca opowiada Stary Skarbnik, prowadząc do zrekonstruowanych wejść do dawnych szybów. W wiosce można wziąć udział w pełnej darów leśnego runa biesiadzie, a nawet w „Weselu sztygara”.

Wymysłowo w Borach Tucholskich zaskoczy nas pełnym pamiątek po Sat Okh`u (Długie Pióro) Muzeum Indian Ameryki Północnej. Syn Polki i indiańskiego wodza z plemienia Szaunisów chętnie  odwiedzał to miejsce. Wigwam, stroje, indiańskie akcesoria, muzyka plemienna są barwnym tłem dla ciekawej historii o kulturze Indian i życiu Sat Okh`a, którego gospodarze muzeum wielokrotnie gościli.

Kanibalizm kultowy w małej nadwiślańskiej wsi? Choć brzmi to niewiarygodnie, Gzin ma niezbite naukowe dowody na swą odległą łużycką przeszłość. W obrębie osady znaleziono ponad 60 jam ze szczątkami ofiar kanibalistycznych praktyk. Dziś niechlubne rytuały ustąpiły wdzięcznym tradycjom i obyczajom, takim jak Noc Kupały czy darcie pierza – polegające na przygotowywaniu pierzyn, czyli ważnych elementów posagu młodych panien.     

Muzeum czasu i przestrzeni

Dolina Noteci

Charakterystyczny nadnotecki krajobraz, osadzona w tradycji działalność ludzi, kulinarne dziedzictwo – wszystko, co tworzy niepowtarzalną atmosferę miejsca – ujęto w sieć o nazwie „Ekomuzeum Doliny Noteci”. Na ekomuzealnym szlaku dowiemy się, jak budowano więź ludzi z ich „małą ojczyzną”, dotrzemy do korzeni Krajny i Pałuk i poznamy lokalne specjały zgromadzone w „Pałuckich Kredensach”.

W regionalnej spiżarni

Od wieków żyzne Kujawy i gospodarne Pomorze były spiżarnią dla Polski. Dziś „Kulinarne Dziedzictwo Kujaw i Pomorza” wydobywa z naszej tradycji przez lata zapomniane przepisy, najlepsze składniki i to, co najcenniejsze – ogromny zapał ludzi, którzy je wytwarzają. W regionalnych zasobach znajdziesz produkty z tradycyjnych zbóż – płaskurki, samopszy i orkiszu, naturalne soki z owoców i warzyw, tradycyjną musztardę, doskonałe oleje tłoczone na zimno czy słodki kajmak. Nasz region słynie też z hodowli gęsi białych kołudzkich. Blisko 20 restauracji Kujawsko-Pomorskiego Gęsinowego Szlaku Kulinarnego podtrzymuje staropolski zwyczaj przyrządzania gęsiny, która dawniej królowała na naszych stołach. 

Zobacz najciekawsze miejsca kujawsko-pomorskiej wsi zebrane w ramach akcji Wieś-Ci z Konstelacji  2017 i 2016